Elektrisk brannskade
Brannskadar som skuldast elektrisitet kan arte seg på mange ulike måtar. Skadane ein vert påført kan variere frå det bagatellmessige til det livstrugande.
Typar brannskadar ved elektrisitet
Brannskadar som skuldast elektrisitet er relativt sjeldne.
Ein skil gjerne mellom skadar som skuldast lågspenning (<1000 volt) og høgspenning (>1000 volt). Lynnedslag er ei ekstrem form for høgspenning.
I tillegg til brannskadar, kan straumgjennomgang i kroppen føre med seg ulike andre skadar. Til dømes kan ein få hjerterytmeforstyrrelsar eller hjertestans, ein kan oppleve nevrologiske skadar og det kan oppstå tilleggsskadar dersom ein til dømes vert kasta bort frå straumkjelda eller fell ned frå høgder etter å ha vore i kontakt med straumkjelde.
Alle elektriske brannskadar bør vurderast for overflytting til Brannskadeavdelinga ved Haukeland universitetssjukehus.
Dersom det har vore snakk om tap av bevissthet eller hjerterytmeforstyrringar, bør ein observerast i sjukehus. Høgspenningsskadar kan vere livstrugande og kan gje ei mengde djupliggande vevskade som ikkje umiddelbart er synleg. Alle skadar der ein mistenker høgspenning bør takast imot med traumeteam og vurderast av kvalifisert personell så snart som råd.
Tilvising og vurdering
Alvorlege brannskadar vert lagt direkte inn på sjukehus og treng ingen henvisning. Ring 113 og du vil få hjelp vidare derifrå.
For mindre skadar vert ein ofte verte tilvist vidare frå fastlege eller legevakt om dei finn det mest tenleg at skaden vert behandla på sjukehus.
Det vil ikkje vere snakk om ventetid før ein slepp til for behandling av akutte brannskadar, men ved mindre problemstillingar lyt ein gjerne vente til dagtid eller neste kvardag før vidare oppfølging ved sjukehus
Utredning
Når ein kjem på sjukehuset med ein elektrisk skade eller annan brannskade vil ein umiddelbart verte møtt av helsepersonell. Ved store skadar vil ein gjerne nytte eit standardisert traumemottak for å utelukke livstrugande skadar.
Når det gjeld sjølve brannskaden er det viktig å få vurdert om den er så djup at den må opererast eller om den har muligheit til å gro av seg sjølv. Dei fleste elektriske skadar er så djupe at det vert behov for operasjon med hudtransplantasjon. Vidare er det viktig å kunne berekne omtrent kor mykje av hudoverflata til pasienten som er forbrent. Dette gjer at ein kan berekne behovet for væsketilførsel dei fyrste timane. Dette behovet kan vere svært stort, og for å unngå at pasientane går i sjokk (livstrugande fall i blodtrykk), er det viktig å komme i gang med å gi væsketilførsel tidleg ved store skadar.
Det er difor viktig at ein kan få undersøke heile hudoverflata til pasienten og ein ynskjer difor gjerne å vere i eit godt oppvarma rom for å unngå at pasienten vert nedkjølt.
Ved elektriske skadar kan det foreligge store vevsskadar som ikkje umiddelbart er synlege. Dette avheng av straumgangen gjennom kroppen. Ved høgspenningsskadar vil det ofte vere behov for umiddelbar operasjon. Det er då oftast snakk om eskarotomiar (å dele den uelastiske, brannskadde huden slik at ein unngår skadeleg auke av vevstrykket i den aktuelle delen av kroppen) eller fasciotomiar (å dele ei muskelhinne for å unngå skadeleg auke av vevstrykket inne i ein muskel).
Utredning og vurdering av skadane er vanlegvis unnagjort i løpet av eit par timar. Men dette kan variere veldig. I mange tilfelle vil ein gjere ei ny vurdering av skadane 1-2 døger etter fyrste undersøking.
Behandling
Behandlingen av elektriske skader består som oftest av operativ behandling, det vil si operasjon med fjerning av forbrent vev og dekking av sår med delhudstransplantat.
Videre kan det være behov for operasjon for å fjerne ødelagt vev som følge av strømmens gang gjennom kroppen. Spesielt gjelder dette skader som følge av høyspenning. Da motstanden i ulike vevstyper varierer, kan dette skademønsteret være uforutsigbart. Der strømmen møter motstand utvikler det seg høy temperatur og vevsskade, gjerne rundt større ledd og i ulike muskler. Det kan være behov for fjerning av store mengder ødelagte muskler og annet vev og i en del tilfeller ender en opp med behov for amputasjoner.
Tiden behandlingen tar, varierer veldig. Små skader som gror uten operasjon, tilheler gjerne i løpet av to-tre uker.
Større elektriske skader som skyldes høyspenning, trenger operativ behandling og bruker ofte lenger tid på å tilhele. I noen tilfeller kan behandlingsløpet strekke seg over flere måneder.
Oppfølging
Dersom ein har gjenverande sår eller har behov for oppfølging for å unngå skjemmande arr, vil ein verte følgt opp ved sjukehuset sin poliklinikk. Tida for oppfølging varierer mykje ut frå kva skade pasienten har hatt.
Dersom ein har gjennomgått ein skade som følgje av høgspenning eller lynnedslag, kan det ofte vere aktuelt med oppfølging av nevrofysiolog for å avdekke diffuse skadar på perifere nerver. Det kan og vere aktuelt med oppfølging frå nevropsykolog for å avdekke eventuelle diffuse seinfølger for hjernefunksjon.
Kontakt
Sentralblokka
Brannskadeavdelinga
Oppmøtestad
5. etasje, Sentralblokka, Haukeland universitetssjukehus.
Sentralblokka
Haukelandsveien 22
5021 Bergen