Skal du delta i eit forskingsprosjekt?
Ein forskingsbiobank er ein samling av humant biologisk materiale som blir samla inn med tanke på at det skal brukast i forsking. Dersom ein får førespurnad om å vere deltakar i eit forskingsprosjekt, er det som regel for å gi blod, urin, spytt og/eller vev. I tillegg kan ein bli beden om å fylle ut eit spørjeskjema. Alt materiale og informasjon som blir gitt til ein biobank er svært verdifullt og kan potensielt innehalde informasjon som kan gi oss innblikk i korfor vi blir sjuke, førebygging av sjukdom, utvikling av nye medisinar og behandlingsmetodar.
Samtykke
All deltaking i forskingsprosjekt skal vere frivillig og vere bekrefta ved eit skriftleg, informert samtykke. Samtykkeerklæringa og informasjonsskrivet skal vere skrivne på eit språk som deltakarane forstår. Det skal informerast om blant anna prosjekt, formål, metodar, fordelar og ulemper for deltakaren, kva data som blir samla inn og korleis desse blir lagra. Dersom ein ikkje ønskjer å delta, treng ein ikkje å oppgje nokon grunn og det skal heller ikkje ha nokon konsekvens for ei eventuell behandling.
Eit samtykke kan enten bli definert som eit breitt eller eit spesifikt samtykke. I eit breitt samtykke gir deltakaren lov til at materialet kan brukast i fleire ulike forskingsprosjekt tilhøyrande det same forskingsområdet. I eit spesifikt samtykke gir deltakaren berre tillating til at materialet skal bli brukt i eit spesifikt definert forskingsprosjekt.
Kven er samtykkekompetente?
Alle myndige personar er samtykkekompetente med mindre dei har ein fysisk eller psykisk sjukdom som tilseier at dei ikkje er i stand til å forstå kva samtykket inneber. I slike situasjonar kan nærmaste pårørande gje samtykke. Mindreårige etter fylte 16 år har også samtykkekompetanse dersom prosjektet ikkje gjeld legemiddelutprøving eller legemsinngrep. For mindreårige barn er det føresette som kan gje samtykke.
Personvern
Alle kliniske opplysningar og analyseresultat frå det biologiske materialet blir av-identifisert. Dette blir utført ved at opplysningar som namn og personnummer blir erstatta med ein unik kode. Opplysningar som kan bli kopla opp mot denne unike koden, saman med din identitet, blir lagra separat på ein sikker plass. Det er berre eit fåtal autoriserte personar som har tilgang til denne koplingslista. Det skal ikkje vere mogleg å identifisere deg som person når resultat frå eit studie er publisert.
Trekkje tilbake samtykke
Det er fullt mogleg å trekkje tilbake samtykke etter at materialet er samla inn. All forsking på materialet og/eller helseinformasjonen skal da opphøyre. Den som trekkjer tilbake samtykke, kan krevje at det biologiske materialet blir destruert og at alle helseopplysningar blir sletta eller utleverte innan 30 dagar. Unntatt når materialet eller opplysningane er anonyme eller inngår i allereie ferdige analysar eller er omarbeidde og inngår i eit anna produkt.