Revmatologisk avdeling

Urinsyregikt

Urinsyregikt er ein sjukdom som skuldast opphoping av urinsyrekrystallar i leddvæske med påfølgande betennelse i ledd. Urinsyregikt i grunnleddet i stortåa vert til tider kalla podagra eller kaptein Voms sjukdom.

Innleiing

Utbreiing og årsak

Urinsyregikt er den vanlegaste giktsjukdomen hos vaksne, og ein antar at ca. 1-1,5 % av den vaksne befolkninga er ramma. Førekomsten aukar med aukande alder, og generelt er sjukdommen blitt hyppigare siste 50 år. Dette skuldast mest sannsynleg auka levealder, auka overleving og behandling av annan sjukdom som f.eks. nyresjukdomar; samt endring i levesett og matvanar. Ved urinsyregikt ser ein forhøgja urinsyrenivå i blodet, anten på grunn av auka produksjon eller på grunn av nedsett utskiljing av urinsyre i nyrene. Overskot av urinsyre kan verte omdanna til urinsyrekrystallar i leddvæske. Kroppen reagerer vidare på urinsyrekrystallane med å lage ein betennelsesreaksjon i leddet. Det vert danna flest urinsyrekrystallar i vev med låg temperatur, eller vev som tidlegare har vore utsett for skade. Stortåa sitt grunnledd er eit typisk slikt ledd.

Symptom og sjukdomsteikn

Eit typisk anfall av urinsyregikt gjev sterke smerter, raudne, varmeauking, heving og nedsett funksjon i ledd som vert ramma. Anfallet er oftast verst etter 12-24 timar, men det går ofte fleire dagar eller veker før leddet kjennes heilt fint igjen. Smertene startar helst om natta eller tidleg om morgonen, og er hyppigast i ledd i underekstremitetar. Aller vanlegast er urinsyregikt i grunnleddet i storetå. I starten av sjukdomen er 80 % av anfalla lokalisert til eit enkelt ledd. Ved seinare anfall ser ein oftare at fleire ledd vert ramma samstundes. Nokre vil etter lang tids sjukdom oppleve å få utfellingar av krystallar òg i omliggande vev, såkalla tofi. Desse utfellingane kjem ofte til syne i vev nær ledda, i senestrukturar og i slimposar.

Utgreiing

Fastsetting av diagnose

Diagnosen vert fastsett på bakgrunn av typiske symptom, samt ved funn av urinsyrekrystallar i leddvæske. Det kan av og til vere vanskeleg å få leddvæske frå små ledd, som til dømes grunnleddet i storetåa. Om ein er i tvil om diagnosen vert det til tider derfor utført ei spesiell CT undersøking (Dual energy CT) som òg kan avdekkje urinsyreavleiringar.

Behandling

Auka inntak av alkohol, sukkerhaldig drikke, raudt kjøtt og innmat aukar risikoen for anfall med urinsyregikt. Det same gjer medikament som inneheld salisylsyre, som Albyl-E og vanndrivande medisinar.

Akutte anfall med urinsyregikt vert ofte behandla effektivt med betennelsesdempande medisin i form av NSAIDs (for eksempel Naproxen eller Voltaren). Medisinen Kolkisin kan vere effektivt om ein startar behandling heilt tidleg i anfallet. Prednisolon vert nytta, særleg om ein ikkje toler behandling med NSAIDs. Kortisoninjeksjonar i vonde ledd er aktuelt særleg ved affeksjon av eitt eller få ledd. Dette er ei behandling dei fleste tolererer godt.

Om ein har fleire enn to anfall med urinsyregikt i året, eller om ein har urinsyregikt med tofi, kan det vere aktuelt med førebyggande behandling for å hindre nye anfall. Slik behandling har som mål å redusere urinsyrenivået i blodet. Eksempel på slike medikament er Allopur, Zyloric og Probenecid. Dei første 6-12 månadene etter oppstart av urinsyresenkande behandling kan ein oppleve auka risiko for akutte anfall med urinsyregikt. Ein nyttar derfor ofte Kolkisin som tilleggsbehandling desse månadene.

Oppfølging

Dei fleste som har urinsyregikt kan følgjast av fastlege. Ved sjukdom som er vanskeleg å behandle eller ved hyppige anfall blir ein gjerne tilvist revmatolog for vurdering.

Kontaktinformasjon

Praktisk informasjon

Tilvising

For å bli utredet/behandla ved Revmatologisk avdeling må ein tilvisast av lege. Når avdelinga har mottatt tilvising vil vi innan 10 verkedagar sende brev om ventetid og om det er aktuelt med poliklinisk undersøking eller opphald på sengepost.

Betaling

Du betaler ingen ting når du er innlagt på sengepost ved avdelinga.

For polikliniske undersøkingar blir pasientane belasta med eigenandel. For tida er satsen 375 kr (jamfør poliklinikkforskrifta) og dette beløpet inngår i eigendelstaket.

I tillegg til eigendelen kan du bli belasta for pasientbetaling (75 kr) for eventuelle bandasjar og bedøving som blir nytta ved undersøkinga/behandlinga. Pasientbetalinga på 75 kr er ikkje omfatta av eigendelsordninga.

Avdelinga tek ikkje imot betaling. Etter behandling vil du motta SMS der du kan velje betaling med Vipps eller faktura.

Dersom du ikkje møter til tildelt time (eller avbestiller seinare enn 24 timar før avtalt tid) blir du belasta med 1125 kr (uavhengig om du har frikort eller ikkje.)

Les meir om eigendelar og betaling på sjukehus og poliklinikk på helsenorge.no

Førebuingar

Vi ber deg ta med ei oversikt over medikamenta du eventuelt brukar. Resultatet av undersøkinga blir sendt til tilvisande lege og fastlege.

Skal du innleggast på sengepost må du ta med deg toalettsaker, tøy osv. Sjukehuset kan ikkje ta ansvar for verdiar, så vi ber om at ein ikkje tar med seg verdisaker ved innlegging.

Skal du til rehabilitering må du ta med deg treningstøy og badetøy.

Ventetider ved Revmatologisk avdeling

Ved nyleg oppståtte akutte leddbetennelsar har poliklinikken tilbod om øyeblikkeleg hjelp.

Tilvisande lege tar då telefonisk kontakt med revmatolog på vakt for tildeling av akutt-time.

Tilvisingar frå fastlege på nye pasientar blir behandla fortløpande og frist for start av helsehjelp blir gitt etter nasjonale retningslinjer etter kor alvorleg sjukdomen er. Vurderinga blir gjort på grunnlag av opplysingar i tilvisinga frå fastlegen.

Dersom du har fått tildelt time langt fram i tid og meiner at du burde få kortare frist, eller dersom du er blitt dårlegare i ventetida må du kontakte fastlegen din. Fastlegen kan ta kontakt med avdelinga for å føye til nye opplysningar og få framskunda timen.

Du kan følge med på forventa ventetid over kor lang tid dei lavest prioriterte pasientane maksimalt må vente. Gå inn på Helsedirektoratets sider: www.frittsykeh usvalg.no.