Diagnose
Malabsorpsjonssyndrom
Malabsorpsjon betyr manglande evne til å ta opp næringsmiddel i tarmen. Dette kan komme av spesifikke medfødde tilstandar eller komme som følgje av sjukdommar som affiserer mage eller tarm.
Symptom
Vurdering av moglegheit for malabsorpsjon blir gjord både ved generelle symptom frå mage-tarm og ved nærvær av kroniske sjukdommar som Crohns sjukdom, cøliaki, eller sjukdommar som affiserer bukspyttkjertelen. Spesiell merksemd omkring malabsorpsjon er nødvendig etter kirurgi som affiserer mage-tarm. Malabsorpsjon kan gi seg til kjenne både som generelt redusert næringsopptak med etterfølgjande vekttap og kraftløyse, eller som meir spesifikke mangeltilstandar som til dømes jernmangel, mangel på folat, mangel på vitamin B12, D-vitamin eller andre enkeltvitamin.
Ved enkelte tilstandar som til dømes medfødd laktoseintoleranse eller manglande feittopptak ved svikt i bukspyttkjertelfunksjonen, kan ein oppleve meir generelle symptom frå mage-tarmsystemet som diaré, mageknip eller luftsmerter.
Ofte vil evaluering av malabsorpsjon gjerast som ledd i generell oppfølging av kroniske sjukdommar i mage-tarm. Eit program vil som regel innehalde både ein samtale med klinisk undersøking, ein generell gjennomgang av kosten, blodprøvar og eventuelle supplerande undersøkingar med avføringsprøvar eller endoskopi som er nødvendige for å avdekkje underliggjande årsaker.
Tilvising og vurdering
Ofte vil fastlegane kunne gjennomføre mykje av den første utgreiinga for malabsorpsjon. Både oversikt over matinntak og relevante blodprøver kan sendast frå fastlegekontoret.
Tilvising vidare til spesialist er nødvendig der det blir avdekt spesifikk sjukdom som krev oppfølging av spesialisthelsetenesta eller der ein ikkje finn noka klar årsak til malabsorpsjonen.
Tilvising direkte til gastroskopi eller koloskopi kan også sendast direkte frå fastlegen dersom det er klar indikasjon for dette ut frå dei innleiande undersøkingane.
Utgreiing
Slik utgreiing skjer oftast poliklinisk på sjukehuset. Her vil ein gå gjennom sjukehistoria på nytt med vekt på tidlegare sjukehistorie, symptom og klinisk undersøking. Ein vil også gjere ein gjennomgang av ernæringstilstand; vekt, høgd, BMI og vekttaphistorikk.
Følgjande undersøkingar vil vere aktuelle:
Det kan også vere aktuelt med meir spesifikke undersøkingar relatert til årsak: Cøliakiantistoff, gentest laktoseintoleranse, avføringsprøvar (parasittar, kalprotectin, elastase).
Andre undersøkingar kan også vere relevante:
Les om
Mangel på andre vitamin eller sporstoff krev vanlegvis ikkje spesifikk utgreiing dersom ikkje symptom gir mistanke om annan sjukdom.
Kor lang tid tek normalt utgreiingsfasen:
Ventetid for utgreiing av malabsorpsjon vil variere mykje. Alarmsymptom som alvorleg vekttap, jernmangel med anemi, mykje smerter eller nyoppstått kronisk diaré vil få ein prioritet på 4-6 veker. Ved fråvær av alarmsymptom vil ei utgreiing for malabsorpsjon typisk få prioritet 3-4 månadar.
Behandling
Behandling av malabsorpsjon vil avhenge av kva mangeltilstand som finst og kva som er årsaka. Oftast vil behandlinga skje seg poliklinisk og i samarbeid med fastlegen.
Behandlingstid vil avhenge av årsak. Ofte kan mangeltilstandar supplerast ganske raskt. Dei underliggjande tilstandane er ofte kroniske og krev behandling som er tilpassa kvar enkelt tilstand.
Les meir om:
Laktoseintoleranse (Helsenorge)
I tillegg er følgjande tilstandar aktuelle:
- bukspyttkjertelsvikt
- kort-tarm
- mangel på B12
- mangel på folat
- D-vitaminmangel
Oppfølging
Oppfølging av mangeltilstandar som følgje av malabsorpsjon vil avhenge av avdekt årsak. Ofte vil dette vere eit samarbeid mellom spesialistpoliklinikken og fastlegen.
Kontakt
Sentralblokka
Medisinsk klinikk
Oppmøtestad
Medisinsk poliklinikk og dageining
I Sentralblokka 2. etasje. Følg skilting frå heisen, eller ta rulletrappa opp i 2.etasje og inn døra til høgre.
Medisinsk undersøking -fordøyingssjukdommar
I Sentralblokka nord i 1. etasje.
Sentralblokka
Haukelandsveien 22
5021 Bergen