Vi tilrår at du alltid nyttar siste versjon av nettlesaren din.
logo Helse Bergen

Diagnose

Krystallsyke

Krystallsjuke eller benign paroksysmal posisjonsvertigo (BPPV) er ei vanleg årsak til svimmleheit. Ved krystallsjuke losnar krystallar og flyttar seg over i buegangane der dei fører til svimmelheit. Tilstanden er plagsam, men ikkje farleg.

Krystallsykje er ein vanleg sjukdom i det indre øyret som er kjenneteikna av at bestemte hovudrørsler utløyser kortvarige anfall av svimmelheit. Symptoma kjem av krystall (otolittar) som har losna frå øyresteinsorgana og ramla inn i bogegangane i det indre øyret. Sjukdomen er ufarleg og går ofte over av seg sjølv, men hos nokre kan symptoma vere meir langvarige og plagsame.

​Det medisinske namnet på krystallsykje er Benign paroksysmal posisjonsvertigo (BPPV). Dette tyder godarta, anfallsprega svimmelheit utløyst av stillingsendringar.  

Kor vanleg er sjukdomen? 

Krystallsykje er svært vanleg, og det medisinske fagmiljøet anslår at omkring 80 000 nordmenn opplever sjukdomen kvart år. 

Sjukdomen er sjeldan hos barn, men blir meir vanleg i vaksen alder frå fylte 30 år. Han er svært vanleg blant eldre og noko hyppigare hos kvinner enn hos menn. 

Les meir på helsenorge.no

Buegangane har små følarar som registrere hovudbevegelse. Når dei blir forstyrra av krystallane, blir hjernen lurt til å tru at hovudet dreier rundt. Dette gir korte anfall av svimmelheit ved bestemte hovudbevegelsar. Sjukdommen er ufarleg og vanlegvis forbigåande, men tilbakefall er vanleg.

Svimmelheita kan gå over av seg sjølv, men behandling vil oftast gi raskare betring. Målet med behandlinga er å fjerne krystallane frå buegangane, slik at dei ikkje lenger skapar svimmelheit.

 

Tilvising og vurdering

Både fastlegar og spesialistlegar kan vise deg til denne utgreiinga/behandlinga.

  • Beskriv svimmelheita: Type, debut, forløp, andre symptom og utløysande faktorar
  • Medisinliste
  • Eventuell tidlegare utgreiing, inkludert spesialistundersøking og bildediagnostikk
  • Tidlegare sjukdomar og funksjonsnivå
  • Nystagmusundersøking inkludert Dix-Hallpike-manøver (særleg viktig ved mistanke om BPPV).

Utgreiing

Diagnosen blir stilt ved hjelp av hovudmanøver som framprovoserer eit karakteristisk anfall av svimmelheit og ufrivillige augebevegelsar (nystagmus). Hovudmanøveren og retning på augebevegelsane gjer at ein som regel kan seie kva øyre og kva for ein av dei tre buegangane som er råka.

Diagnostiske manøvrer for krystallsyke
Undersøkelse av posisjonsnystagmus

 

Diagnostikk og behandling kan utføres i en spesiell rotasjonsstol (biaksial stol) dersom det er vanskelig å utføre de nødvendige manøvrene på en vanlig undersøkelsesbenk.

Pasienter med mistanke om krystallsyke utredes vanligvis ved Balanselaboratoriet i forkant av legekonsultasjonen. Balanselaboratoriet er et spesiallaboratorium for undersøkning av balansesystemet. Hvilke tester som blir tatt vurderes ut fra opplysningene i henvisningen.

Behandling

Sjukdomen kan behandlast så snart diagnosen er stilt. Behandlinga er hovudmanøvrar for å få krystallane til å falle ut av buegangane. Det er fleire manøvrar som kan vere effektive. Det kan i nokre tilfelle vere nødvendig med gjentatte behandlingar. Nokre manøvrar kan du enkelt gjere heime.

Nokre få pasientar kan ha nytte av operasjon for å plugge ein av buegangane.

Primærbehandlingar

Epleys manøver

Rullemanøver (barbecue)

 


Sekundærbehandling

Oppfølging

I nokre tilfelle vil det bli avtalt kontrolltime ved øyre-nase-hals eller vidare oppfølging av legen som tilviste deg. Blir du ikkje kvitt plagene, kan du ta kontakt med fastlegen din.

Trass behandling kan du få tilbakefall av krystallsjuke. Du kan då trenge ny behandling.

Kontakt

Sentralblokka Balanse­laboratoriet

Kontakt Balanse­laboratoriet

Oppmøtestad

Du finn oss i 2. etasje i Sentralblokka på Haukeland universitetssjukehus.
Flyfoto av Sentralblokka

Sentralblokka

Haukelandsveien 22

5021 Bergen

Finn fram

Transport

​Fleire rutebussar går forbi Haukeland. I tillegg finst direkte arbeidsruter mellom bydelane og sjukehuset.
 
​​​​​​På nettsidene til Skyss.no finn du bussruter med oversikt over stoppestader og tider
 
  • Line 5 og 6 har avgang frå Festplassen
  • Line 12 har avgang frå Bystasjonen
  • Line 16E har avgang frå Xhibition i Småstrandgaten
​Busstoppa rundt Haukeland:

  • Ulriksdal for besøkande til Ulriksdal helsepark og Glasblokkene (line 5, 6, 16E)
  • Haukeland sjukehus Nord for besøkande til Glasblokkene, Kvinneklinikken, Augebygget og Haukeland hotell (line 5, 6, 12 og 16E)
  • Haukeland sjukehus Sør for besøkande til Sentralblokka og andre bygg på Haukelandsområdet (line 5, 6, 12 og 16E)
  • Ibsensgate - arbeidsruter

​Nærmaste stoppestad til Haukeland er bybanestoppet Haukeland sjukehus. Banen stoppar nord for Sentralblokka, like ved Glasblokkene, på Haukelandsområdet. Det tar om lag 5 minutt å gå frå stoppet til sjukehuset. 

Sjå rutetabellar og oversikt over stoppestader på Skyss.no

Sjekk nettsida til Flybussen for meir informasjon om ruter og prisar

 

Parkeringsanlegget på Haukeland er delt inn i ulike område på og i nærleiken av sjukehuset. Vi har dessverre ikkje nok plassar til alle som ønsker å parkere på sjukehuset.
​​​​​​​​Av omsyn til dei som må bruke bil, oppmoder vi derfor dei som kan, til å bruke offent​leg transport​. Det er også mogleg å parkere på Bystasjonen og ta buss/bane det siste stykket opp til Haukeland​. 

​For dei som av ulike årsakar må bruke bil, er det parkeringsplassar på ulike områder på og i nærleiken av sjukehuset.

 

Reiseutgifter
Som regel gjennomfører du reisa di på eiga hand og søker om å få dekt reiseutgiftene i etterkant.
Les meir om å få dekt ei pasientreise

Planlegging
I utgangspunktet vel du sjølv kva transportmiddel du reiser med til behandling.
Les meir om planlegging av pasientreisa di

Rettar/Rettane dine
Hovedregelen er at pasientreiser bli dekt med ein standardsats per kilometer. Ved behov kan også nødvendige tilleggsutgifter bli dekt.
Les meir om rettane dine ved pasientreiser

Tilrettelagt transport
Helseekspressen
Avdeling for pasientreiser i Helse Bergen ​

​I Sentralblokka på Haukeland finn du ein taxihaldeplass der det som regel står ledige bilar. Ved behov er våre tilsette i resepsjonen tilgjengelege 24 timar i døgnet og kan bestille taxi til deg.

Praktisk informasjon

​Utgreiing og behandling vil vere avhengig av god kommunikasjon og kartlegging av grundig sjukdomshistorikk. Derfor ber vi deg gi beskjed om du har behov for tolk under pasientsamtalane og undersøkingane så tidleg som mogleg. Dette gjeld om du til dømes har hørsels- eller synshemming, eller om du har eit anna morsmål og snakkar lite norsk.

Les meir om tolketenester og dine rettar som pasient

I foajeen i Sentralblokka på Haukeland finn du eit apotekutsal for publikum. Dei gjer klar resepten din medan du ventar der.

Apotekutsalet har eit variert varetilbod, og fører dei legemidla sjukehuset nyttar i behandlinga. Dei skaffar også legemiddel som ikkje er marknadsførte i Noreg eller som må produserast spesielt. I tillegg har dei hudpleie- og hygieneartiklar og ernæringsprodukt, samt andre apotekvarer og sjukepleieartiklar.

Dei ansatte ved apoteket gir deg informasjon, råd og rettleiing om legemiddel og legemiddelbruk og kan tilby samtale/rettleiing mellom personale og pasient på eit uforstyrra samtalerom. Dei tilbyr og opplæring i blodsukkermåling og bruk av inhalasjonspreparat.

Apoteket tar også i mot gamle legemiddel til destruksjon.​

Du kan betale med Vipps på apoteket. Du kan derfor mellom anna betale på førehand når du skal hente bestilte medisinar.

Opningstider
Måndag-fredag kl. 08.30-18.00, laurdag kl. 09.00-13.00

Telefon 55 97 53 44
Telefaks 55 29 07 40
bergen@apotekene-vest.no

For meir informasjon - sjå nettsida til Sjukehusapoteka Vest

Når du skal på besøk eller følgje ein pasient på sjukehuset, må du gjere deg kjent med gjeldande rutinar.

​Les meir om besøkstider og -reglar på sjukehuset​

Frivillige på Haukeland er her for å gjere pasientar og pårørande sitt møte med sjukehuset betre. Alle i frivilligheitstenesta er kledd i raude vestar og har fått kursing om rolla. 


Dei frivillige kan vise veg, vente saman med pasientar, bli med på luftetur i parken eller nærområde - og mykje meir. 

Meir informasjon på helse-bergen.no/frivillig

Kontaktinformasjon: 

Som inneliggande pasient vil du få matservering på avdelinga du ligg på. I tillegg kan du og besøkande kjøpe alt frå dagens middag til smårettar, bakevarer og kioskvarer på sjukehuset. I nærmiljøet finst også fleire daglegvarebutikkar.

Les meir om mattilbodet ved sjukehuset

Pasientbiblioteket på Haukeland er til for pasientar og pårørande. Her er utlån av bøker, både tekst- og lydbøker, filmar, musikk og tidsskrift. Biblioteket har også mange aviser til utlån, mellom anna alle lokalavisene i distriktet.
For dei som ikkje kan komme seg til biblioteket, har vi et tilbod med boktraller med eit utval frå biblioteket som blir trilla rundt til avdelingane.

Pasientbiblioteket finn du i foajeen i Sentralblokka på Haukeland. Kom innom for ein prat, lån ei bok eller slå deg ned i salongen med ei avis.

Telefon resepsjon: 55 97 50 00

I tillegg til resepsjonen i foajeen i Sentralblokka, har alle poliklinikkane på sjukehuset eigen resepsjon. Her kan du få hjelp med alt frå betaling til bestilling av transport.

​​​​​​​​Besøke pasientar
Skal du besøke ein pasient? Vi kan gi deg informasjon om kvar du finn dei ulike avdelingane og sengepostane på sjukehusområdet.

Betale eigendel
Du kan betale eigendel for polikliniske konsultasjonar i resepsjonen mellom klokka 07.00 og 21.00. Ver merksam på at poliklinikkane berre tar imot betaling med kort.

Bestille drosje
Om du ønskjer det, hjelper vi deg gjerne med å bestille drosje. Berre ta kontakt i resepsjonen.

Leitar du etter ei avdeling?
​Sjå avdelingsoversikta

Resepsjonen i foajeen i Sentralblokka er døgnbemanna og hjelper deg i tillegg med:

Lån av rullestol
Resepsjonen låner ut rullestolar til bruk på sjukehuset. For lån av rullestol er det 200 kroner i depositum. ​

Følgeteneste
Vi tilbyr følgeteneste, der ein tilsett kan følge deg til og frå poliklinikkane, til røntgen og til Laboratorium for klinisk biokjemi. Vi har også rullestol om du treng det.

Følgeteneste har vi frå klokka 07.00 til 15.00. Direkte telefonnummer til følgetenesta er 55 97 20 06.

Oppbevaringsboksar
Vi har oppbevaringsboksar, om du treng dette. Avhengig av storleik på boksen, kostar dette 20 eller 30 kr. per døgn.

Hittegods
Vi tar imot hittegods, og leverer ut hittegods dersom dette er levert same dag eller same helg. Etter dette blir hittegodset levert til Drift/teknisk kundesenter.​​

Alle pasientar og besøkande kan bruke gratis trådlaust internett på dei fleste områda på sjukehuset.

Gjest.ihelse.net er eit trådlaust nettverk for besøkande, pasientar og tilsette. Slik koblar du deg til gjestenettet vårt:

  1. Koble deg til det trådlause gjestenettet (gjest.ihelse.net)
  2. Ein nettlesar skal opne seg automatisk. (Om påloggingsvindauget ikkje dukkar opp, forsøk å opne nettlesaren manuelt).​
  3. Trykk "Godta" når du har lest og forstått vilkåra.

Innlogginga skjer automatisk på einingar etter første pålogging, så lenge kontoen er aktiv. Det skal bare være nødvendig å logge seg på éin gong per eining per 31 dagar. 

 
Trøbbel med å kople til trådlaust internett?
Sjukehuset har dessverre dårleg nettverk nokre stader. Du kan derfor ha problem med å få logga deg på nettverket. Vi beklagar dette, og jobbar med å utbetre dette.
 
Har du ein nyare mobiltelefon, og problem med å kople det til trådlaust gjestenett på sjukehuset? Det kan skuldast nettverksinnstillingane på telefonen din.