Vi tilrår at du alltid nyttar siste versjon av nettlesaren din.
Krystallsjuke (BPPV)
Krystallsjuke eller benign paroksysmal posisjonsvertigo (BPPV) er ei vanleg årsak til svimmelheit. Ved krystallsjuke løyser små partiklar («krystall») i det indre øyret og fell inn i bogegangane der dei fører til svimmelheit. Tilstanden er plagsam, men ufarleg.
Krystallsyke er en vanlig sykdom i det indre øret som kjennetegnes av at bestemte hodebevegelser utløser kortvarige anfall av svimmelhet.
Balanseorganet finst i tinningbenet på begge sider av hovudet og er ein del av det indre øyret. Organet består av tre væskefylte bogegonger, sanseceller og to sekkeforma rom i kjernen, som blir kalla otolittorganer. Balanseorganet gir hjernen beskjed om posisjonen og rørsla til hovudet.
Krystallsjuke er når kalkpartiklar losnar frå otolittorganet og kjem over i væskesystemet i bogegangane. Balanseorganet sender da feil signal inn til hjernen noko som kan gi sterk svimmelheit ved visse hovudrørsler. Mange opplever også kvalme og ustøheite.
Krystallsjuke kan oppstå i alle bogegonger, men det mest vanlege er at bakre bogegang blir ramma.
Symptom
Bogegongene har små følarar som registrerer hovudrørsler, og når dei blir forstyrra av partiklane, "blir hjernen" " lurt til å tru at hovudet dreier. Dette gir korte anfall av svimmelheit ved visse hovudrørsler. Sjukdommen er ufarleg og vanlegvis forbigåande, men tilbakefall er vanleg.
Svimmelheita kan gå over av seg sjølv, men behandling vil oftast gi raskare betring. Målet med behandlinga er å fjerne krystalla frå bogegongene slik at dei ikkje lenger framkallar svimmelheit.
Forløp ved krystallsjuke
Akuttfase
Tilstanden kan diagnostiserast ved at ein klinikar med kompetanse på svimmelheit undersøker deg med posisjonstestar og vurderer augerørslene som desse stillingane utløyser
Betring spontant eller etter behandling
Når diagnosen er bekrefta er det spesielle rørsler av hovudet, såkalla reposisjonsmanøvre som er effektive for å behandle tilstanden.
Den vanlegaste manøveren blir kalla Epleys manøver, som behandlar krystallsjuke i bakre bogegang. Viss andre bogegonger er ramma, blir andre manøvrar anbefalte.
Frisk eller moglegheit for spontane tilbakefall
Når reposisjonsmanøver er vellykka og symptoma har gått tilbake er ein frisk. Nokon får likevel nye anfall av krystallsjuke i løpet av månader eller år. Da kan det vere nyttig å bruke manøveren som hjelpte deg ved førre anfall eller ta kontakt med ein behandlar med kompetanse på svimmelheit.
Tilvising og vurdering
Både fastlegar og spesialistlegar kan tilvise deg til denne utgreiinga/behandlinga.
Beskriving av svimmelheita: Type, debut, gå, følgande symptom og utløysande faktorar.
Medisinliste
Eventuell tidlegare utgreiing, inkludert spesialistundersøkingar og bildediagnostikk.
Tidlegare sjukdommar og funksjonsnivå
Nystagmusundersøkelse, inkludert Dix-Hallpike-manøver (særleg viktig ved mistanke om BPPV).
Utgreiing
Diagnosen blir stilt ved hjelp av hovudmanøvrar som provoserer fram eit karakteristisk anfall av svimmelheit og ufrivillige augerørsler (nystagmus). Hovudmanøvrane og retninga på augerørslene gjer at ein som oftast kan seie kva øyre, og kva for ei av dei tre bogegongene, som er ramma.
Sjukdommen kan behandlast så snart diagnosen er stilt. Behandlinga består av hovudstillingsmanøvrar som har til hensikt å få krystalla på plass igjen. Det finst fleire ulike behandlingsmanøvrar som kan vere effektive. Det kan i nokre tilfelle vere behov for gjentatte behandlingar. Nokre øvingar kan enkelt gjerast heime.
Nokre få pasientar kan ha nytte av operasjon med plugging av ei av bogegongene.
Behandlingsalternativ for bakre bogegang
Epleys manøver
Start sittande med hovudet rotert 45 grader mot sjuk side
Legg deg ned på rygg med øyret på sjuk side under skulder høgde. Hald posisjonen dobbelt så lenge som varigheita av svimmelheita.
Roter hovudet 90 grader mot motsett side. Hald stillinga i 30 sek.
Drei 90 grader til. Dvs. over i sideliggande (på frisk side) med haka litt inn og panna ned i underlaget. Hald stillinga i 30 sek.
Kom opp med hovudet framleis rotert mot frisk side. Hald stillinga i 30 sek.
I nokre tilfelle vil det bli avtalt kontrolltime ved øre-nase-halsavdelinga eller vidare oppfølging av tilvisande lege. Blir du ikkje kvitt plagene, kan du ta kontakt med fastlegen din igjen.
Trass i behandling kan det på eit seinare tidspunkt førekomme tilbakefall av krystallsjuken. Du kan da trenge ei ny behandling.
Det finst spesialisert rehabiliteringstilbod for personar med svimmelheit og balanseutfordringar knytte til det indre øyret. Viss svimmelheitsplagene hindrar deg i å komme tilbake til normal aktivitet i kvardagen eller jobb kan eit slikt rehabiliteringstilbod vere nyttig for deg. Du må vere utgreidd ved ØNH lege eller annan legespesialist for å søke, men fastlegen din kan vise til dette gjennom regional koordinerande eining (RKE).
Aktivitet og rørsle er det viktigaste for å unngå langvarig svimmelheit!
Line 16E har avgang frå Xhibition i Småstrandgaten
Busstoppa rundt Haukeland:
Ulriksdal for besøkande til Ulriksdal helsepark og Glasblokkene (line 5, 6, 16E)
Haukeland sjukehus Nord for besøkande til Glasblokkene, Kvinneklinikken, Augebygget og Haukeland hotell (line 5, 6, 12 og 16E)
Haukeland sjukehus Sør for besøkande til Sentralblokka og andre bygg på Haukelandsområdet (line 5, 6, 12 og 16E)
Ibsensgate - arbeidsruter
Nærmaste stoppestad til Haukeland er bybanestoppet Haukeland sjukehus. Banen stoppar nord for Sentralblokka, like ved Glasblokkene, på Haukelandsområdet. Det tar om lag 5 minutt å gå frå stoppet til sjukehuset.
Parkeringsanlegget på Haukeland er delt inn i ulike område på og i nærleiken av sjukehuset. Vi har dessverre ikkje nok plassar til alle som ønsker å parkere på sjukehuset.
Av omsyn til dei som må bruke bil, oppmoder vi derfor dei som kan, til å bruke offentleg transport. Det er også mogleg å parkere på Bystasjonen og ta buss/bane det siste stykket opp til Haukeland.
For dei som av ulike årsakar må bruke bil, er det parkeringsplassar på ulike områder på og i nærleiken av sjukehuset.
Rettar/Rettane dine Hovedregelen er at pasientreiser bli dekt med ein standardsats per kilometer. Ved behov kan også nødvendige tilleggsutgifter bli dekt. Les meir om rettane dine ved pasientreiser
I Sentralblokka på Haukeland finn du ein taxihaldeplass der det som regel står ledige bilar. Ved behov er våre tilsette i resepsjonen tilgjengelege 24 timar i døgnet og kan bestille taxi til deg.
Praktisk informasjon
I foajeen i Sentralblokka på Haukeland finn du eit apotekutsal for publikum. Dei gjer klar resepten din medan du ventar der.
Apotekutsalet har eit variert varetilbod, og fører dei legemidla sjukehuset nyttar i behandlinga. Dei skaffar også legemiddel som ikkje er marknadsførte i Noreg eller som må produserast spesielt. I tillegg har dei hudpleie- og hygieneartiklar og ernæringsprodukt, samt andre apotekvarer og sjukepleieartiklar.
Dei ansatte ved apoteket gir deg informasjon, råd og rettleiing om legemiddel og legemiddelbruk og kan tilby samtale/rettleiing mellom personale og pasient på eit uforstyrra samtalerom. Dei tilbyr og opplæring i blodsukkermåling og bruk av inhalasjonspreparat.
Apoteket tar også i mot gamle legemiddel til destruksjon.
Du kan betale med Vipps på apoteket. Du kan derfor mellom anna betale på førehand når du skal hente bestilte medisinar.
Når du skal på besøk eller følgje ein pasient på sjukehuset, må du gjere deg kjent med gjeldande rutinar.
Frivillige på Haukeland er her for å gjere pasientar og pårørande sitt møte med sjukehuset betre. Alle i frivilligheitstenesta er kledd i raude vestar og har fått kursing om rolla.
Dei frivillige kan vise veg, vente saman med pasientar, bli med på luftetur i parken eller nærområde - og mykje meir.
Som inneliggande pasient vil du få matservering på avdelinga du ligg på. I tillegg kan du og besøkande kjøpe alt frå dagens middag til smårettar, bakevarer og kioskvarer på sjukehuset. I nærmiljøet finst også fleire daglegvarebutikkar.
Pasientbiblioteket på Haukeland er til for pasientar og pårørande. Her er utlån av bøker, både tekst- og lydbøker, filmar, musikk og tidsskrift. Biblioteket har også mange aviser til utlån, mellom anna alle lokalavisene i distriktet. For dei som ikkje kan komme seg til biblioteket, har vi et tilbod med boktraller med eit utval frå biblioteket som blir trilla rundt til avdelingane.
Pasientbiblioteket finn du i foajeen i Sentralblokka på Haukeland. Kom innom for ein prat, lån ei bok eller slå deg ned i salongen med ei avis.
Telefon resepsjon: 55 97 50 00
I tillegg til resepsjonen i foajeen i Sentralblokka, har alle poliklinikkane på sjukehuset eigen resepsjon. Her kan du få hjelp med alt frå betaling til bestilling av transport.
Besøke pasientar Skal du besøke ein pasient? Vi kan gi deg informasjon om kvar du finn dei ulike avdelingane og sengepostane på sjukehusområdet.
Betale eigendel Du kan betale eigendel for polikliniske konsultasjonar i resepsjonen mellom klokka 07.00 og 21.00. Ver merksam på at poliklinikkane berre tar imot betaling med kort.
Bestille drosje Om du ønskjer det, hjelper vi deg gjerne med å bestille drosje. Berre ta kontakt i resepsjonen.
Resepsjonen i foajeen i Sentralblokka er døgnbemanna og hjelper deg i tillegg med:
Lån av rullestol Resepsjonen låner ut rullestolar til bruk på sjukehuset. For lån av rullestol er det 200 kroner i depositum.
Følgeteneste Vi tilbyr følgeteneste, der ein tilsett kan følge deg til og frå poliklinikkane, til røntgen og til Laboratorium for klinisk biokjemi. Vi har også rullestol om du treng det.
Følgeteneste har vi frå klokka 07.00 til 15.00. Direkte telefonnummer til følgetenesta er 55 97 20 06.
Oppbevaringsboksar Vi har oppbevaringsboksar, om du treng dette. Avhengig av storleik på boksen, kostar dette 20 eller 30 kr. per døgn.
Hittegods Vi tar imot hittegods, og leverer ut hittegods dersom dette er levert same dag eller same helg. Etter dette blir hittegodset levert til Drift/teknisk kundesenter.
Alle pasientar og besøkande kan bruke gratis trådlaust internett på dei fleste områda på sjukehuset.
Gjest.ihelse.net er eit trådlaust nettverk for besøkande, pasientar og tilsette. Slik koblar du deg til gjestenettet vårt:
Koble deg til det trådlause gjestenettet (gjest.ihelse.net)
Ein nettlesar skal opne seg automatisk. (Om påloggingsvindauget ikkje dukkar opp, forsøk å opne nettlesaren manuelt).
Trykk "Godta" når du har lest og forstått vilkåra.
Innlogginga skjer automatisk på einingar etter første pålogging, så lenge kontoen er aktiv. Det skal bare være nødvendig å logge seg på éin gong per eining per 31 dagar.
Trøbbel med å kople til trådlaust internett?
Sjukehuset har dessverre dårleg nettverk nokre stader. Du kan derfor ha problem med å få logga deg på nettverket. Vi beklagar dette, og jobbar med å utbetre dette.
Har du ein nyare mobiltelefon, og problem med å kople det til trådlaust gjestenett på sjukehuset? Det kan skuldast nettverksinnstillingane på telefonen din.
