Stort sett vil eit røntgenbilete være nok til å stille diagnosen hoftebrot. Nokre gonger må ein supplere med andre undersøkingar som MR eller CT for å være heilt sikker.

Ved eining for hoftebrot er det lege, sjukepleiar, hjelpepleiar og fysioterapeut som vil ta del i behandling, pleie og opptreninga med deg. Legen som opererer deg er ortopedisk kirurg med spesialkompetanse på hoftebrot. Vi ønskjer at du som pasient og dine pårørande skal vere godt informert og ha medverknad i behandlinga.

Når du kjem til sengeposten blir du tatt imot av sjukepleiar og lege. Sjukepleiaren vil måle blodtrykk og ta eit hjartediagram (EKG). Det vil bli tatt nødvendige blodprøvar. Deretter vil vakthavande lege undersøkje deg. Ein anestesilege vil vanlegvis legge ein såkalla nerveblokade i hofta di så raskt som mogleg for å dempe smertene. Nerveblokaden blir sett ved eit nålestikk framme på låret, og gjer vanlegvis ikkje vondt. Du vil få eit omtrentleg tidspunkt for operasjon.

Førebuingar til operasjon

Før operasjonen må du faste i seks timar. Det betyr at du ikkje skal ete, røykje, bruke snus, tyggje tyggjegummi eller pastillar. Du kan drikke klare væsker som saft og vatn (men ikkje noko anna) fram til to timar før operasjonen.

Privattøy, smykke, ringar, øyredobbar og naglelakk må fjernast før du blir køyrd til operasjon. Verdisaker kan låsast inn hos oss medan du er til operasjon, men vi rådar at dine pårørande tar med verdisakane heim.

Før operasjonen vil du få innlagt eit midlertidig urinkateter og eit venekateter i armen. Dersom du ikkje blir operert den dagen du kjem inn, kan du ete og drikke som normalt den dagen. Om kvelden vil du få ei blodfortynnande sprøyte i huda på magen.

Når det er klart for operasjon, vil ein sjukepleiar køyre deg i seng til operasjonsavdelinga. Her vil du bli tatt imot av ein anestesisjukepleiar som vil ha ansvaret for deg under operasjonen.

Du vil få ein spinalbedøving (rygg-bedøving) før operasjonen startar. Det vil seie at du vil vere vaken under operasjonen, men utan å kjenne smerter eller ubehag frå hofta. I nokre tilfeller er det nødvendig å gje narkose i staden for spinalbedøving. Då vil du bli informert om dette på førehand.

Operasjon av lårhalsbrot

Operasjon av brot nedanfor lårhalsen

Etter operasjonen

• I løpet av første dagen etter operasjonen blir det teke nye røntgenbilete av hofta for å kontrollere resultatet.
• Du vil få smertestillande medisinar til faste tider, og eventuelt ekstra ved behov. Det er viktig at du gir beskjed dersom du har mykje smerter. 
• Etter operasjonen vil den opererte foten bli hoven, både rundt operasjonssåret, men også resten av foten, spesielt ankelen. Fysioterapeut vil vise deg nokre øvingar som kan redusere hevelsen. Det kan ta opptil 3 månadar før hevelsen forsvinn.
• God ernæring er viktig etter operasjonen for at brotet skal gro og for å unngå komplikasjonar. 
• Ein farmasøyt vil gå gjennom medisinlista di saman med ein lege. Dersom det blir gjort endringar, vil fastlegen få tilbakemelding om dette. Dei fleste pasientar vil trenge jerntilskot og kalktablettar.

Rask mobilisering

For å få det beste resultatet av operasjonen, er det viktig at du kjem raskt i gang med opptrening. Dagen etter at du er operert vil du få hjelp til å komme deg opp av senga, og i gang med å gå ved hjelp av ganghjelpemiddel (krykker, rullator, gåramme eller preikestol).

Du kan vanlegvis belaste det opererte beinet til smertegrensa, men om noko anna gjeld for deg vil du få informasjon om dette. Det er viktig at du har praktiske klede (gjerne joggebukse eller anna bukse som ikkje er stram) og gode sko. Be gjerne pårørande om å skaffe dette til deg. 

Når du skal trene vil du trenge hjelp av fysioterapeut eller sjukepleiar i starten. Du vil også trenge ganghjelpemiddel, enten ein preikestol, gåramme eller krykker. Dersom du bruker ganghjelpemiddel frå før kan gjerne nokon frakte dei til avdelinga slik at du kan trene med dei hjelpemidla du er vand med å bruke.

Rask mobilisering reduserer risiko for komplikasjonar:

• Betrar pusten og reduserer fare for lungekomplikasjonar 
• Betrar blodsirkulasjon og reduserer fare for blodpropp
• Reduserer hevelse og lettar evna til bevegelse 
• Stimulerer tilheling av brotet 
• Betrar fordøyinga 
• Førebyggjer trykksår 
• Reduserer fare for feilstillingar i ledd 
• Stimulerer til eigenaktivitet og til gjenvinning av funksjon

Vidare opptrening

Vanlegvis må du vere innlagt på sjukehus i 3-7 dagar etter operasjonen. På sjukehuset vil du få nødvendig støtte og rettleiing til å komme i gang med aktivitet.

Du kan trene i ryggleie, sittande på sengekant eller stol, og etterkvart også i ståande stilling. Du vil trene på nyttige teknikkar for å klare deg i det daglege, og trene på å gå med egna ganghjelpemiddel. Hugs at det er mykje god trening i daglege aktivitetar: Som å reise og sette seg, sitte oppe i stol til måltid, toalettbesøk, personleg hygiene og korte turar.

Du vil få instruksjon i øvingar som du bør fortsette med etter sjukehusopphaldet. Målet er at du kjem godt i gang og blir så sjølvhjulpen som mogleg. Unngå å bli sittande heile dagen, men prøv gradvis å komme i gang med korte turar. Dersom det ikkje er mogleg for deg å gå, er det viktig med dagleg ståtrening i samband med daglege aktivitetar.

Mange har behov for rehabilitering etter opphaldet. Vi vil snakke med deg og dine pårørande for å kartlegge dine behov etter operasjonen. Vi kontaktar kommunen og melder frå om at du er innlagt. Kommunen vil avgjere om du får tilbod om tilrettelegging i heimen og heimesjukepleie, eller rehabiliteringsopphald.

Utreise

Det er oftast nødvendig å reise til eit korttidsopphald på sjukeheim etter innleggelsen på sjukehuset. Der kan du få hjelp til å kome deg til hektene igjen og vere trygg når du skal trene på å gå igjen. 

Det blir sendt ein samanfatning av behandlinga du har fått (epikrise) til fastlegen din.

Du får med resept på smertestillande og eventuelt andre nye medisinar dersom du treng det etter utskriving frå sjukehus. Stinga skal vanlegvis fjernast etter 14 dagar. Det kan du få gjort hos fastlegen eller ein annan lege.

Etter 3 månader blir du kalla inn til kontroll hos fysioterapeut på vår poliklinikk.

Informasjon frå fysioterapeut

Øvingar i seng

• Strekk og bøy i ankelleddet
  

  

• Ligg på ryggen. Bøy det eine beinet. Støtt hælen mot underlaget heile tida.
  
  

  

• Hald beinet i bøy nokre sekund, og strekk ut beinet igjen.

Øvingar i ståande

• Stå med føtene litt frå kvarandre.
• Støtt deg til bord eller stolrygg.
• Bøy knea, men ikkje bøy der lenger ned enn at du kjenner du har kontroll.
  
  

  

• Stå med føtene litt frå kvarandre.
• Støtt deg til bord eller stolrygg.
• Strekk deg opp og på tå. Pass på at du er strak i hofta.
  
  

  

• Stå med føtene litt frå kvarandre.
• Støtt deg til bord eller stolrygg.
• La tå på operert bein gli skrått bakover langs golvet med bøygd kne.
  
  

  

• Strekk hofte og kne.
• La beinet gli sakte tilbake til utgangspunktet.
• Tå på operert bein skal vere i golvet heile tida.

Slik går du med krykker

• Før begge krykkene framover og set operert fot mellom krykkene.
• Legg tyngda på krykkene slik at du klarer å løfte den uopererte foten.
  
  

  

• Før den uopererte foten framfor den opererte og legg tyngda på den.
• Før på nytt begge krykker framover og set operert fot mellom krykkene.