Vi tilrår at du alltid nyttar siste versjon av nettlesaren din.

Bekhterevs sjukdom og andre spondyloartrittar

Spondyloartritt er ei gruppe kroniske leddsjukdommar kjenneteikna av betennelse i ledd i ryggsøyla eller bekkenet, ileosakralledd, og/eller betennelse i ledd i armar og bein. I tillegg til leddbetennelse kan det finnast betennelsar i senefeste og i regnbogehinna til auget.

Ankyloserande spondylitt påverkar hovudsakleg ryggraden, noko som gir stivheit og smerter. Nye behandlingar kan gi både betre funksjon og prognose.

Les meir på helsenorge.no

Symptom

Ordet spondyloartritt er sett saman av spondylitt (betennelse i ryggsøyle) og artritt (leddbetennelse). Diagnosegruppa spondyloartritt består av sjukdommane aksial spondyloartritt, psoriasisartritt, reaktiv artritt og artritt ved tarmsjukdommane ulcerøs kolitt og Crohns sjukdom. Symptoma og behandlingsprinsippa for dei ulike spondyloartrittane er i stor grad like, men kan arte seg ulikt frå person til person. Nokre opplever milde symptom, medan andre har meir alvorleg sjukdomsforløp der leddskade kan oppstå.

Ved aksial spondyloartritt har ein betennelse i rygg og/eller bekkenledd. Hovudsymptoma på det er smerter og stivleik, ofte nattlege smerter. Det vanlegaste er at rørsle gir lindring, medan kvile ikkje gjer det. Også ledd og senefeste utanfor ryggsøyla kan bli betente med hevelse, smerte og stivleik. Ved spondyloartritt har ein auka risiko for betennelse i regnbogehinna til auget. Då kan auget bli raudt og smertefullt, og ein bør då snarast bli undersøkt av augelege. Påverknad av indre organ er sjeldan, men sjukdommane kan gi auka risiko for å utvikle hjarte-karsjukdom, og hos nokre  beinskjørheit, (osteoporose). Det er ikkje uvanleg å oppleve generell trøyttleik eller utmatting.

Aksial spondyloartritt oppstår nesten alltid før 40 års alder, oftast allereie i 20-åra.

Les om

 

Tilvising og vurdering

Dersom det er mistanke om at du har spondyloartritt vil du bli tilvist til revmatolog av fastlegen din. Opplysningane frå fastlegen gir grunnlag for om og kor raskt du vil bli innkalla til vurdering.

Når symptoma er leddsmerter med spørsmål om spondyloartitt ber vi om:

1 Anamnese

a) Varigheit av leddsmerte og senefestesmerte
b) Morgonstivleik, tilstivning i kvile, rørslelindring?
c) Eventuell effekt av NSAIDS?
d) Er det tilkomme utfordringar med daglege funksjonar?
e) Er det episodar med uveitt?
f) Psoriasis, inflammatorisk tarmsjukdom, førre infeksjon
g) Eventuell hereditet og andre sjukdommar

2 Funn ved undersøking

a) Hevelse i ledd eller over senefeste?
b) Ømheit over ledd og senefeste (utan å vere tilsvarande øm utanfor ledda)?
c) Rørsleinnskrenkingar?

3 Blodprøvar

a) CRP, SR
b) HLA-B27

4 Resultat MR IS-ledd og eventuelle andre symptomgivande ryggavsnitt ved mistanke om ryggaffeksjon

Utgreiing

Sjukdomsteikn

Revmatologen vil snakke med deg og undersøkje ryggen og ledda dine. Beskrivinga di av plagene gir viktig informasjon. Blodprøvar vil vise om betennelsesmarkørane senking og CRP er forhøgd. Dersom ein har vevstypen HLA-B27 aukar sjansane for diagnosen, men ein kan ha spondyloartritt utan å ha denne vevstypen. Vevstypen er vanleg i Noreg også hos personar utan spondyloartritt.

For å diagnostisere leddbetennelse i ryggen og bekkenet tek vi vanlegvisei  MR-undersøking, medan ultralyd blir brukt for å vurdere ledd i armar og bein. Vanlege røntgenbilete kan også vere aktuelt. Biletundersøkingar bidreg til å kartleggje omfanget av artrittar og eventuelle leddskadar.

Omfanget og varigheita av leddbetennelse saman med opplysningane du gir og resultatet av andre undersøkingar avgjer om ein stiller ein spondyloartrittdiagnose. Somme gonger kan diagnosen stillast ved første time, medan det andre gonger kan vere nødvendig med fleire undersøkingar før det blir klart om du har tilstanden eller ikkje.

Behandling

For nokre pasientar kan trening vere tilstrekkeleg behandling for sjukdommen, medan dei fleste vil også ha behov for medisinar, i alle fall i periodar. Ved god effekt av medisinane kan ein saman med behandlar vurdere å trappe ned eller slutte med medisinar.

Medikamentell behandling

Dersom du skal starte med medisinar vil du få informasjon om medisinen og om det er behov for blodprøvekontrollar hos fastlege under behandlinga.

Behandlinga kan delast inn i symptomlindrande medikamentell behandling og sjukdomsreduserande antirevmatiske legemiddel (DMARD).

Symptomlindrande behandling kan vere smertestillande (Paracet) og betennelsesdempande medisinar (NSAIDs som for eksempel Naproxen og Ibux). NSAIDs har ofte god effekt på spondyloartritt.

Dei sjukdomsreduserande medisinane dempar overaktiviteten i immunsystemet og dermed betennelsesprosessen. Dersom det betennelsen hovudsakleg er i ledd utanfor ryggsøyla er dei mest aktuelle sjukdomsreduserande legemiddelet er methotrexate (Methotrexate tablettar eller Metex injeksjonar), eller sulfasalzin (Salazopyrin). Ved betennelse i ryggsøyla utan tilstrekkeleg effekt av trening og NSAIDS vil ein vanlegvis starte med biologisk behandling.

Dette er medisinar som er laga for å verke på spesifikke delar av betennelsesprosessen. Dei biologiske legemidla blir gitt direkte i blodet (intravenøs infusjon) eller som sprøyte/penn som blir sett under huda. Det tek ofte 3 – 4 månader før desse medikamenta har effekt. Kortison er viktig for å dempe betennelsen i ledda i denne tida før DMARDS har effekt. Av og til vil kortisoninjeksjonar i ledda vere nødvendig og effektivt.

Anna behandling

Trening og øvingar kan gjere at du blir mindre stiv, får betre funksjon og kan halde ved like rørsle, i tillegg til å gi allmenne helseeffektar. Mange med spondyloartritt får rettleiing frå fysioterapeut om dette i starten av diagnosen, i periodar kan det også vere nyttig med behandling hos fysioterapeut. Ergoterapeut kan gi råd og rettleiing, særleg ved funksjonstap i hender.

Svangerskap

Ein kan få barn sjølv om ein har spondyloartritt, men det er ønskjeleg at svangerskapa blir planlagde til ein periode der spondyloartritt er lite aktiv. Det er viktig at ein tek opp ønske om barn på kontrollar fordi det kan vere behov for å endre behandling, eller ta røntgenbilete før svangerskap blir planlagt. Det er ikkje auka førekomst av misdanningar hos barnet til kvinner med spondyloartritt.

Oppfølging

Oppfølginga vil vere eit samarbeid mellom deg, fastlegen din og revmatologisk avdeling.

Det vil vere tette kontrollar når du får diagnosen og ved periodar med aktivitet i sjukdommen. Mange sjukehus har laga pasientforløp der det inngår kontrollar hos sjukepleiar, ergoterapeut og fysioterapeut i tillegg til lege det første året. I periodar med låg sjukdomsaktivitet vil det vere sjeldnare kontrollar og i nokre tilfelle vil oppfølginga vere hos fastlegen, og berre kontakt med revmatolog dersom sjukdommen skulle blusse opp igjen.

Du må sjølv avtale kontrollar hos fastlegen:

  • Du bør ha éin kontrolltime i året hos fastlege der blant anna risiko for hjarte- og karsjukdom og beinskjørheit blir vurdert.
  • Dersom du bruker DMARDS må du avtale blodprøvetaking regelmessig, vanlegvis 4 gonger i året. Dette er for å sjekke at behandlinga ikkje har utilsikta biverknader.
  • Dersom du bruker DMARDS og/eller er >65 år bør du vaksinere deg mot influensa- og koronavirus om hausten og pneumokokkvaksine kvart 6. år. Ved nokre DMARDS er det tilrådd vaksine om herpes zoster (Shingrix) i tillegg.

DMARDs dempar immunsystemet noko. Dersom du bruker biologisk DMARD og får infeksjon som gjer at du treng antibiotika eller må leggjast inn på sjukehus, bør du ta pause frå biologisk behandling til infeksjonen er under kontroll. Dersom du skal opererast er det viktig at du seier frå på førehand dersom du bruker biologisk behandling, det vil ofte bli tilrådd å ta pause frå biologisk behandling i forkant og dei første 2 vekene etter ein operasjon.

Å leve godt med spondyloartritt

Målet er at det ikkje skal vere teikn til betennelse i ledda, og at ein skal kunne delta i arbeidslivet og i sosiale aktivitetar på linje med friske personar.

God kunnskap om sjukdommen er viktig. Det gir deg grunnlag for å meistre din situasjon, og å ta gode val for deg og helsa di. Mange erfarer at det er nyttig å møte andre som har liknande helseutfordringar. Mange sjukehus arrangerer lærings- og meistringskurs med tanke på dette.

Livsstilen ein har kan påverke sjukdomsforløpet ved spondyloartritt. Det blir tilrådd å ha eit sunt kosthald, unngå tobakk og å trene regelmessig, både styrke og kondisjonstrening. Tilrådingane for fysisk aktivitet og kosthald for menneske med spondyloartritt er i prinsippet lik tilrådingane for heile befolkninga.

Tilrådingar om fysisk aktivitet til vaksne og eldre (helsenoreg.no)

Dersom du har utfordringar med fysisk aktivitet eller utføring av aktivitetar i kvardagen kan vurdering hos fysioterapeut og ergoterapeut vere nyttig. Dette kan du snakke med behandlaren din om.  

Kontakt

Gamle hovedbygg Revmatologisk avdeling

Kontakt Revmatologisk avdeling

Oppmøtestad

3. etasje i Gamle hovedbygg på Haukeland

Gamle hovedbygg

Jonas Lies vei 71

5053 Bergen

Finn fram

Transport

​Fleire rutebussar går forbi Haukeland. I tillegg finst direkte arbeidsruter mellom bydelane og sjukehuset.
 
​​​​​​På nettsidene til Skyss.no finn du bussruter med oversikt over stoppestader og tider
 
  • Line 5 og 6 har avgang frå Festplassen
  • Line 12 har avgang frå Bystasjonen
  • Line 16E har avgang frå Xhibition i Småstrandgaten
​Busstoppa rundt Haukeland:

  • Ulriksdal for besøkande til Ulriksdal helsepark og Glasblokkene (line 5, 6, 16E)
  • Haukeland sjukehus Nord for besøkande til Glasblokkene, Kvinneklinikken, Augebygget og Haukeland hotell (line 5, 6, 12 og 16E)
  • Haukeland sjukehus Sør for besøkande til Sentralblokka og andre bygg på Haukelandsområdet (line 5, 6, 12 og 16E)
  • Ibsensgate - arbeidsruter

​Nærmaste stoppestad til Haukeland er bybanestoppet Haukeland sjukehus. Banen stoppar nord for Sentralblokka, like ved Glasblokkene, på Haukelandsområdet. Det tar om lag 5 minutt å gå frå stoppet til sjukehuset. 

Sjå rutetabellar og oversikt over stoppestader på Skyss.no

Sjekk nettsida til Flybussen for meir informasjon om ruter og prisar

 

Parkeringsanlegget på Haukeland er delt inn i ulike område på og i nærleiken av sjukehuset. Vi har dessverre ikkje nok plassar til alle som ønsker å parkere på sjukehuset.

​​​​​​​​Av omsyn til dei som må bruke bil, oppmoder vi derfor dei som kan, til å bruke offent​leg transport​. Det er også mogleg å parkere på Bystasjonen og ta buss/bane det siste stykket opp til Haukeland​. 

​For dei som av ulike årsakar må bruke bil, er det parkeringsplassar på ulike områder på og i nærleiken av sjukehuset.
 

Praktisk informasjon

I foajeen i Sentralblokka på Haukeland finn du eit apotekutsal for publikum. Dei gjer klar resepten din medan du ventar der.

Apotekutsalet har eit variert varetilbod, og fører dei legemidla sjukehuset nyttar i behandlinga. Dei skaffar også legemiddel som ikkje er marknadsførte i Noreg eller som må produserast spesielt. I tillegg har dei hudpleie- og hygieneartiklar og ernæringsprodukt, samt andre apotekvarer og sjukepleieartiklar.

Dei ansatte ved apoteket gir deg informasjon, råd og rettleiing om legemiddel og legemiddelbruk og kan tilby samtale/rettleiing mellom personale og pasient på eit uforstyrra samtalerom. Dei tilbyr og opplæring i blodsukkermåling og bruk av inhalasjonspreparat.

Apoteket tar også i mot gamle legemiddel til destruksjon.​

Du kan betale med Vipps på apoteket. Du kan derfor mellom anna betale på førehand når du skal hente bestilte medisinar.

Opningstider
Måndag-fredag kl. 08.30-18.00, laurdag kl. 09.00-13.00

Telefon 55 97 53 44
Telefaks 55 29 07 40
bergen@apotekene-vest.no

For meir informasjon - sjå nettsida til Sjukehusapoteka Vest

Når du skal på besøk eller følgje ein pasient på sjukehuset, må du gjere deg kjent med gjeldande rutinar.

​Les meir om besøkstider og -reglar på sjukehuset

Som inneliggande pasient vil du få matservering på avdelinga du ligg på. I tillegg kan du og besøkande kjøpe alt frå dagens middag til smårettar, bakevarer og kioskvarer på sjukehuset. I nærmiljøet finst også fleire daglegvarebutikkar.

Les meir om mattilbodet ved sjukehuset

Pasientbiblioteket på Haukeland er til for pasientar og pårørande. Her er utlån av bøker, både tekst- og lydbøker, filmar, musikk og tidsskrift. Biblioteket har også mange aviser til utlån, mellom anna alle lokalavisene i distriktet.
For dei som ikkje kan komme seg til biblioteket, har vi et tilbod med boktraller med eit utval frå biblioteket som blir trilla rundt til avdelingane.

Pasientbiblioteket finn du i foajeen i Sentralblokka på Haukeland. Kom innom for ein prat, lån ei bok eller slå deg ned i salongen med ei avis.

Alle pasientar og besøkande kan bruke gratis trådlaust internett på dei fleste områda på sjukehuset.

Gjest.ihelse.net er eit trådlaust nettverk for besøkande, pasientar og tilsette. Slik koblar du deg til gjestenettet vårt:

  1. Koble deg til det trådlause gjestenettet (gjest.ihelse.net)
  2. Ein nettlesar skal opne seg automatisk. (Om påloggingsvindauget ikkje dukkar opp, forsøk å opne nettlesaren manuelt).​
  3. Trykk "Godta" når du har lest og forstått vilkåra.

Innlogginga skjer automatisk på einingar etter første pålogging, så lenge kontoen er aktiv. Det skal bare være nødvendig å logge seg på éin gong per eining per 31 dagar. 

 
Trøbbel med å kople til trådlaust internett?
Sjukehuset har dessverre dårleg nettverk nokre stader. Du kan derfor ha problem med å få logga deg på nettverket. Vi beklagar dette, og jobbar med å utbetre dette.
 
Har du ein nyare mobiltelefon, og problem med å kople det til trådlaust gjestenett på sjukehuset? Det kan skuldast nettverksinnstillingane på telefonen din.