Behandling
Hudtransplantasjon ved brannskade
Den vanlegaste forma for operasjonar ved brannskadar er hudtransplantasjonar.Dei fleste større brannskadar treng omfattande kirurgi. Etter at ein har fjerna den huden og det underliggande vevet som er brent i stykker, er målet å få dekka såra med pasienten sin eigen hud. Dette vert hovudsakleg gjort gjennom det vi kallar delhudstransplantasjon.
Eit delhudstransplantat består av overhuda og litt av lêrhuda, og er ca 0,2-0,3 millimeter tjukt. Det vert gjennomhôla slik at det kan verte strekt ut og på den måten dekke eit større område. Hôla slepp óg ut væske eller blod som ligg under. Difor kan det sjå fiskegarnmønstra ut. Etter kvart som såret gror, vil ny hud dekke desse hôla. Denne type hudtransplantat vert gjerne nytta når store sår skal dekkast. Huda vert ofte teke frå ein av pasienten sine lår.
Ved små sår, spesielt i ansiktet og på hendene, kan det vere aktuelt å nytte eit fullhudstransplantat.
Eit fullhudstransplantat består av alle hudlaga. Huda vert gjerne henta frå halsen, bak eller framom øyret, fra innsida av overarmen eller frå lyskene.
Før
Dei alle fleste hudtransplantasjonar vert utførte på operasjonstove med pasienten i narkose.
- Ein må faste frå midnatt kvelden før operasjonen.
- Det vil bli teke blodprøvar og ein vil klargjere blod til blodoverføring, sidan det ofte er behov for dette ved store brannskadeoperasjonar.
- Anestesilege vil gå nøye gjennom pasienten si sjukehistorie og aktuelle tilstand slik at ein kan gi ein trygg og godt overvaka narkose med riktig smertelindring.
Under
Dei fleste hudtransplantasjonar ved behandling av akutte brannskadar er det vi kallar delhudstransplantasjonar.
For å redusere blodtapet mest mogleg vil ein gjerne infiltrere huda med ei løysing med fysiologisk saltvatn tilsett litt adrenalin før ein startar operasjonen, vidare vil ein gjerne nytte tøyklutar som er dyppa i ei liknande adrenalingløysing til å legge på såra for å stoppe blødning fortast mogleg.
Ein haustar eit 0,2-0,3 millimeter tjukt hudlag frå ein stad på kroppen kor huden er uskada. Ofte nyttar ein hud frå låra eller hovudbotnen. Denne huden vert gjerne ekspandert ved å lage hôl i den omtrent som eit fiskegarn, alternativt ved å dele den opp til mange bitte små kvadratiske hudbitar.
Ein nyttar så hudtransplantatet til å dekke dei reingjorde såra. Transplantata kan festast ved at ein syr, stiftar eller limer dei fast til såra. Ein kan og i nokre tilfelle fiksere transplantata ved å nytte det ein kallar vakuumbandasjar, det vil seie ein bandasje som dekkes med lufttett film og ein koplar på eit sug/undertrykk for at bandasjen skal halde seg på plass.
Der ein har hausta hud ifrå får ein eit nytt sår som tilheler av seg sjølv i løpet av 2-3 veker.
For svært små defektar på hender og i ansiktet kan det vere aktuelt å nytte fullhudstransplantat til å dekke sår. Desse består av alle hudens lag og gjer ofte mindre arrproblem vidare, men her har ein begrensa areal tilgjengelig og risikoen for å mislukkast er noko større. Ein vil oftast nytte dette i seinare fasar til dømes ved rekonstruktive inngrep.
Etter at hudtransplantasjonen er ferdig dekker ein transplantata med bandasjar og det same gjeres med donorstaden, det vil seie områder kor ein hausta huden i frå.
Operasjonstida avheng av kor stor skaden er. Den kan varierer frå 15-20 minuttar til mange timar.
Etter
Etter hudtransplantasjonar er det vanleg å vente 5-7 dagar før ein pakkar ut dei transplanterte områda. Då har huden fått sjansen til å feste seg på den nye staden og nye blodårer har fått vekse inn frå sårbotnen og inn i hudtransplantatet. Deretter vil ein gjerne stelle området om lag kvar tredje dag inntil alt er tilhela.
På donorstaden freistar ein å la bandasjen ligge urørt dei fyrste 14 dagane. Her vil huden kunne gro ut igjen av seg sjølv, på mange måtar som ved eit stort skrubbsår.
Dersom ein mistenker infeksjon, kan det vere aktuelt å skifte på dei opererte områda tidlegare.
I dei fleste tilfelle vil pasienten kunne bevege seg fritt etter operasjonen. Dersom hudtransplantata ligg over ledd, kan det vere kirurgen legg inn ei gipsskinne i bandasjen for at ein ikkje skal bevege det aktuelle leddet for mykje dei fyrste dagane. Det kan og vere aktuelt at det vert lagt på ein vakuumbandasje.
Ver merksam
Dersom ein får feber, aukande smerte eller føler seg i dårlegare allmentilstand, kan dette vere teikn på infeksjon. Det er då viktig at ein kontaktar personalet og får dei til å vurdere om det er behov for å framskynde planlagde sårstell.
Kontakt
Sentralblokka
Brannskadeavdelinga
Oppmøtestad
Du finn oss i 5. etasje, Sentralblokka, Haukeland universitetssjukehus.
Brannskadeavdelinga kan kontaktast på telefon 55973560. Telefonen er bemanna heile døgeret. På dagtid treff ein på dette nummeret vår sekretær som er kontaktpunkt for alle henvendingar ikring behandling og oppfølging av brannskadar.
Sentralblokka
Haukelandsveien 22
5021 Bergen